اگر این نیز انسان است

اگر این نیز انسانی است، که در آمریکا با نام نجات در آشویتز شناخته می شود، عنوان رمانی است نوشته ی پریمو لوی که برای اولین بار در سال 1947 به انتشار رسید. شیمی دانی 25ساله و یهودی به نام پریمو لوی در سال 1943 توسط نیروهای فاشیست ایتالیا دستگیر شده و از شهر خود، تورین، به آشویتز برده می شود. این کتاب، داستان ده ماه از زندگی لوی در اردوگاه های مرگ آلمان نازی، خشونت های سازمان یافته و مقاومتی معجزه آسا است که به زیباترین شکل در قالب یک رمان عرضه شده است. اگر این نیز انسانی است اثری بی تکلف، بااحساس و هوشمندانه است که به عنوان گواهی جاودان بر تخریب ناپذیری روح بشر در نظر گرفته می شود.

درباره کتاب پریمو لوی

شخصا درباره آشویتس و حوادث آن قبلا نیز کتاب‌های مختلفی خوانده‌ام اما به جرات می‌توانم بگویم که این کتاب، بسیار متفاوت‌تر از کتاب‌های دیگر است. پریمو لوی در کتابش آشویتس را دوباره تعریف می‌کند و دید کاملا جدیدی به اتفاقات آن به دست می‌دهد. او گرسنگی، کار، خواب، زمستان و تقریبا هر چیز دیگری را به گونه‌ای تعریف می‌کند که خواننده به حرف تئودور آدرنو که می‌گوید «پس از آشویتس شعر گفتن بربریت است» یقین پیدا می‌کند.

پریمو لوی در کتاب اگر این نیز انسان است به طور کلی انسان و مفهوم انسانیت را مورد بررسی قرار می‌دهد و فقط از سرنوشت یهودی‌ها صحبت نمی‌کند. او نشان می‌دهد که نازی‌ها چطور حتی اسم زندانی‌ها را از آن‌ها می‌گیرند و یا اینکه چطور دست به طبقه‌بندی می‌زنند. در اردوگاه آدم‌های مختلف با ملیت‌ها و گرایش‌های سیاسی و مذهبی مختلف گرد آمده‌اند و نویسنده درباره همه صحبت می‌کند و این را نشان می‌دهد که چطور «هرکس می‌تواند یهودی کس دیگری باشد.»

لوی کتابی نوشته است که نه تنها از نظر تاریخی که از نظر ادبی هم کتاب قابل توجهی است. کتابی که برخی می‌گویند می‌توان آن را یک داستان خوب نیز در نظر گرفت، البته لوی در همان مقدمه خود اشاره می‌کند که: به گمانم نیازی به ذکر این نکته نیست که هیچ‌کدام از وقایع این داستان زاییده‌ی تخیل من نیستند. اما به هر حال کتاب اگر این نیز انسان است ویژگی‌های یک متن ادبی خاص را هم دارد. به عنوان مثال لوی در قسمت‌های مختلف کتاب با ظرافت به کتاب کمدی الهی دانته اشاره می‌کند.

بخشی از کتاب

روایت من از فجایع اردوگاه مرگ چیزی به دانسته‌های پیشین خوانندگان چهارگوشه‌ی جهان از این موضوع آزاردهنده نمی‌افزاید. بنا نیست این کتاب اتهام‌نامه‌ای تازه باشد، بلکه بیش‌تر در پی آن است که درباره‌ی برخی جنبه‌های ذهنی آدمی مستنداتی فراهم آورد تا زمینه‌ای شود برای مطالعه‌ای بی‌هیاهو.